Ասպիրինի օրական դեղաչափը կարող է զգալիորեն նվազեցնել վիրահատությունից հետո հաստ աղիքի քաղցկեղի որոշ տեսակների կրկնության ռիսկը, ըստ այս ամենօրյա ցավազրկողի պաշտպանիչ ազդեցությունն ուսումնասիրող լայնածավալ ուսումնասիրության արդյունքների։
Շվեդ հետազոտողները պարզել են, որ ուռուցքի հեռացումից հետո ասպիրինի ցածր օրական դեղաչափ ընդունած մարդիկ հաջորդ երեք տարիների ընթացքում կրկնակի հավանականություն ունեին քաղցկեղի կրկնության, քան պլացեբո ընդունածները, հաղորդում է The Guardian-ը։
Ուսումնասիրությանը մասնակցել են քաղցկեղով հիվանդներ, որոնց ուռուցքները պարունակում էին հատուկ գենետիկ մուտացիաներ, որոնք նրանց զգայուն էին դարձնում ասպիրինի հակաքաղցկեղային հատկությունների նկատմամբ։ Հաստ աղիքի քաղցկեղով հիվանդների մոտ 40%-ն ունի նման մուտացիաներ։
«Կարծում եմ՝ սա կփոխի կլինիկական պրակտիկան», - մեկնաբանում է պրոֆեսոր Աննա Մարտլինգը, որը ղեկավարել է Ալյասկայի ուսումնասիրությունը Ստոկհոլմի Կարոլինսկա ինստիտուտում։ «Եթե դուք ունենայիք այս մուտացիաները, քաղցկեղի կրկնության ռիսկը կնվազեր ավելի քան 50%-ով։ Սա հսկայական ազդեցություն է»։
The Guardian-ի տվյալներով՝ աշխարհում ամեն տարի գրեթե 2 միլիոն մարդու մոտ ախտորոշվում է հաստ աղիքի քաղցկեղ։ Շատերի ուռուցքները հեռացվում են, բայց քիմիաթերապիայի, ճառագայթային թերապիայի և վիրաբուժության առաջընթացին չնայած, քաղցկեղը կարող է վերադառնալ, եթե բջիջները մնան։
Աշխարհում 50 տարեկանից փոքր մարդկանց մոտ աղեղի քաղցկեղի դեպքերի աճ է նկատվում, և չնայած պատճառները պարզ չեն, գիտնականները կասկածում են, որ դրա մեղավորը անառողջ սննդակարգն է, ճարպակալումը, ֆիզիկական ակտիվության պակասը և աղիքային մանրէների կողմից արտադրվող տոքսինները։
Նախորդ ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ասպիրինը կարող է օգնել կանխել հաստ աղիքի քաղցկեղը ժառանգական հիվանդությունների, ինչպիսին է Լինչի համախտանիշը, զարգացման բարձր ռիսկ ունեցող մարդկանց մոտ։ Սակայն, The Guardian-ը նշում է, որ պարզ չէ, թե արդյոք դեղամիջոցը նվազեցնում է վիրահատությունից հետո քաղցկեղի կրկնության հավանականությունը։
Պրոֆեսոր Աննա Մարտլինգը և նրա գործընկերները հետազոտել են ավելի քան 3500 հիվանդների, որոնց հեռացվել էին հաստ աղիքի ուռուցքներ Շվեդիայի, Նորվեգիայի, Դանիայի և Ֆինլանդիայի հիվանդանոցներում։ 2980 հիվանդների վրա կատարված գենետիկական թեստավորումը ցույց է տվել, որ 1103-ը, կամ 37%-ը, ունեցել են մուտացիաներ գեներում, որոնք կազմում են PI3K կոչվող կենսաբանական ուղին, որը կապված է հաստ աղիքի քաղցկեղի զարգացման հետ։
Մուտացիաներ ունեցող հիվանդները պատահականորեն նշանակվել են օրական 160 մգ ասպիրին կամ պլացեբո՝ վիրահատությունից հետո երեք տարի շարունակ։ Ուսումնասիրությունը պարզել է, որ ասպիրին ընդունող հիվանդների մոտ քաղցկեղի կրկնության հավանականությունը 55%-ով պակաս էր, քան պլացեբո ընդունողների մոտ։
Դեղամիջոցը, կարծես, պաշտպանում է քաղցկեղից՝ ճնշելով բորբոքումը, թիրախավորելով PI3K ուղին և նվազեցնելով թրոմբոցիտների ակտիվությունը, որոնք կարող են շրջապատել ուռուցքային բջիջները և արդյունավետորեն թաքցնել դրանք հիվանդի իմունային համակարգից։
Մարթլինգն ասել է, որ արդյունքները ընդգծում են հաստ աղիքի քաղցկեղի բոլոր տեսակների գենետիկական թեստավորման անհրաժեշտությունը, որպեսզի ասպիրինից օգուտ քաղող հիվանդները կարողանան ստանալ դեղամիջոցը։ «Դա լայնորեն մատչելի դեղամիջոց է, որը շատ էժան է», - ասել է պրոֆեսորը։
Ասպիրինը շուկայում է ավելի քան հարյուր տարի, բայց երկարատև օգտագործումը դեռևս ռիսկեր է պարունակում, հաղորդում է The Guardian-ը։ Ուսումնասիրության ընթացքում չորս հիվանդի մոտ հայտնաբերվել են ասպիրինի հետ կապված «լուրջ անբարենպաստ իրողություններ», այդ թվում՝ ալերգիկ ռեակցիաներ, ստամոքս-աղիքային արյունահոսություն և ուղեղային արյունահոսություն։ Չորս հիվանդ մահացել է ուսումնասիրության երկու փուլերում էլ, որոնցից մեկը մահացել է, հնարավոր է՝ ասպիրինի օգտագործման պատճառով։ Մանրամասները հրապարակվել են New England Journal of Medicine-ում։
Մեծ Բրիտանիայի քաղցկեղի հետազոտությունների կենտրոնի հետազոտությունների տնօրեն, դոկտոր Քեթրին Էլիոթը մեկնաբանում է. «Քաղցկեղի կանխարգելումը կյանքեր է փրկում, և դա անելու նոր եղանակներ գտնելը քաղցկեղի դեմ պայքարի մեր ջանքերի բանալին է: Աճող ապացույցներ կան, որ ասպիրինի ցածր դեղաչափը կարող է պաշտպանություն ապահովել աղիքային քաղցկեղից մարդկանց որոշակի խմբերի մոտ: Մեծ Բրիտանիայի քաղցկեղի հետազոտությունների կենտրոնի կողմից ֆինանսավորվող CaPP3 ուսումնասիրությունը նմանատիպ ազդեցություն է ունեցել Լինչի համախտանիշով ապրող մարդկանց մոտ, որը ժառանգական հիվանդություն է, որը մեծացնում է աղիքային քաղցկեղի և այլ քաղցկեղների առաջացման ռիսկը: «Մեզ անհրաժեշտ են ավելի մեծ, ավելի բարձր որակի ուսումնասիրություններ, ինչպիսիք են CaPP3-ը և այս վերջին ուսումնասիրությունը, որպեսզի հաստատենք, թե ով է ամենաշատը օգուտ քաղելու ասպիրին ընդունելուց, օգնելով նրանց ապրել ավելի երկար և ավելի լավ կյանքով՝ միաժամանակ նվազեցնելով քաղցկեղի նկատմամբ վախը»: