Այսօր շատ մարդիկ գործնականում երբեք չեն բաց թողնում իրենց սմարթֆոնները, իսկ գիշերը դրանք դնում են բարձի տակ՝ առավոտյան էկրաններին նայելու համար։ Սակայն, ինչպես «Գազետա»-ին ասել է նյարդաբան Քսենիա Արիֆյանովան, հեռախոսը բարձի տակ պահելու սովորությունը կարող է ազդել ոչ միայն քնի որակի, այլև հիշողության, աշխատունակության և ընդհանուր տրամադրության վրա։
Ինչպես բացատրել է բժիշկը, ժամանակակից սմարթֆոնները անընդհատ փոխանակում են տվյալներ՝ Wi-Fi, բջջային կապ, Bluetooth: Այս բոլոր գործընթացները կապված են թույլ, բայց անընդհատ էլեկտրամագնիսական ճառագայթման հետ։
«Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) տվյալներով, էլեկտրամագնիսական ալիքների երկարատև ազդեցությունը, հատկապես գլխի շրջանում, կարող է առաջացնել տարբեր ֆունկցիոնալ խանգարումներ՝ գլխացավեր, անքնություն, դյուրագրգռություն և գլխապտույտ: Քնի ընթացքում ճառագայթման աղբյուրին մոտ գտնվելը կարող է խաթարել ուղեղի կենսաէլեկտրական ակտիվությունը, հատկապես ուժեղ ազդելով խորը քնի փուլի վրա: Հենց այս փուլում է ուղեղը «մշակում» օրվա ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձությունները և ձևավորում երկարատև հիշողություն», - ասել է Արիֆյանովան։
Նա նաև նշել է, որ քնի ընթացքում ուղեղը զգայուն է տարբեր խթանների նկատմամբ՝ լույսի, ձայնի, թրթռման: Նույնիսկ թույլ ծանուցման ձայնը կամ էկրանի թույլ լույսը խթանում են ուղեղային կեղևը և խաթարում մելատոնինի արտադրությունը, որը պատասխանատու է քնի և արթնության համար, ազդելով տրամադրության, հիշողության և աշխատունակության վրա։
Աստիճանաբար զարգանում է «խաթարված առավոտյան համախտանիշ». քունը դառնում է մակերեսային և ընդհատվող, իսկ առավոտյան առաջանում է հոգնածության և քնկոտության զգացողություն, կենտրոնացման և տեղեկատվության յուրացման խնդիրներ, նույնիսկ եթե մարդը քնում է օրական 8 ժամից ավելի։
«Երբ մենք մեր հեռախոսը պահում ենք բարձի տակ, մենք աստիճանաբար սովորում ենք քնելուց առաջ և նույնիսկ գիշերվա կեսին դիտել ծանուցումները կամ պատասխանել հաղորդագրություններին: Սա հանգեցնում է նրան, որ ուղեղը և հոգեկանը սովորում են տեղեկատվության անընդհատ մշակմանը և սթրեսին նույնիսկ գիշերը։ Եվ աննկատ, օր օրի, զարգանում է սմարթֆոնի նկատմամբ վարքային կախվածություն: Մեր ուղեղը սպասում է ազդանշանի՝ թրթռման, ձայնի կամ հաղորդագրության: Անընդհատ սպասման այս վիճակը մեծացնում է անհանգստությունը և խանգարում է նյարդային համակարգի լիարժեք վերականգնմանը գիշերը»,- բացատրել է նյարդաբանը։
Մասնագետը նշել է, որ բարձի տակ դրված ցանկացած էլեկտրոնային սարք կարող է գերտաքանալ, հատկապես, եթե այն միացված է լիցքավորիչին: Օդի հասանելիության բացակայության դեպքում ջերմությունը չի ցրվում, և դա մեծացնում է մարտկոցի գերտաքացման ռիսկը: Գիշերային քնի ընթացքում գլխի հատվածում երկարատև և անընդհատ ջերմային ազդեցությունը կարող է ազդել առողջության վրա, բացի այդ, գերտաքացումը կարող է վնասել հեռախոսի մարտկոցը կամ նույնիսկ հրդեհ առաջացնել։
«Բարձի տակ հեռախոսը քնելը միայն առաջին հայացքից է աննշան սովորություն, ըստ էության, այն կարող է հանգեցնել նյարդային համակարգի տարբեր խանգարումների՝ անքնություն, անհանգստություն, դյուրագրգռություն և քրոնիկ հոգնածություն: Որպես նյարդաբան, ես խորհուրդ եմ տալիս նույնիսկ այն մարդկանց, ովքեր առողջական խնդիրներ չունեն, դադարեցնել էլեկտրոնային սարքերի օգտագործումը քնելուց առնվազն մեկ ժամ առաջ և հեռախոսը թողնել մահճակալից որքան հնարավոր է հեռու։
Լավագույն լուծումը կլինի անալոգային զարթուցիչ գնելը, գիշերը անջատել բջջային հեռախոսի ձայնը, իսկ երեկոյան սոցիալական ցանցերի և տեսանյութերի դիտումը փոխարինել հետաքրքիր գրքով և ձեր ուղեղին տալ այն, ինչն իրականում սպասում է գիշերը՝ լռություն, մթություն և հանգիստ՝ առանց ավելորդ աղմուկի և լույսի», - ամփոփել է Արիֆյանովան: