Իսլամական հեղափոխության առաջնորդի միջազգային հարցերով ավագ խորհրդական Ալի Աքբար Վելայաթին  Թեհրանում Հայաստանի դեսպան Գրիգոր Հակոբյանի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ Իրանը դեմ է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ Կովկասի վերաբերյալ ծրագրին, քանի որ այն լրջագույն սպառնալիք է Իրանի անվտանգության համար։ 

Նա, մասնավորապես, նշել է, որ Թրամփի, այսպես կոչված Կովկասի ծրագիրը ոչնչով չի տարբերվում «Զանգեզուրի միջանցքից», և Իրանը կտրականապես դեմ է դրան։

Ի՞նչ պետք է անի Հայաստանը, եթե պաշտոնական Իրանը հերթական անգամ ներկայացնում է իր դիրքորոշումն ու հստակ ցույց է տալիս իր դժգոհությունը՝ կապված օգոստոսի 8-ին ստորագրված փաստաթղթի և Հայաստանի՝ նման ոգևորության հետ, և ընդհանրապես, տարածաշրջանում ի՞նչ զարգացումների պետք է սպասել։ Այս և այլ հարցերի շուրջ MediaHub-ը զրուցել է իրանագետ Վարդան Ոսկանյանի հետ։ 

«Ըստ էության, մենք գործ ունենք պաշտոնական Իրանից եկող ազդանշանի հետ, ու հատկապես ուշադիր պիտի լինենք, քանի որ հայտարարությունն արվել է Իրանի ազդեցիկ քաղաքական դեմքի կողմից։ Որպեսզի հասկանալի լինի, պետք է նշել՝ ըստ էության, հենց հոգևոր առաջնորդի գրասենյակն է որոշում Իրանի արտաքին քաղաքականության կարմիր գծերն ու հիմնական ռազմավարությունը։ Ուստի այս հայտարարությունը պետք է գնահատել չափազանց լուրջ»,- նշեց Վարդան Ոսկանյանը։

Նրա խոսքով՝ որևէ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ իրանական կողմն իր արտաքին հարաբերություններում ձգտում է հնարավորինս սահմանափակել արտատարածաշրջանային ուժերի առկայությունը տարածաշրջանի գործերում։ Խոսքը վերաբերում է հատկապես Իրան-ԱՄՆ հարաբերությունների համատեքստում իր սահմանին Միացյալ նահանգների ներկայությանը։

«Իրանական անհանգստությունը նոր չէ, պարզապես հիմա է ուղիղ ազդանշան ուղարկվում»,- ասաց Ոսկանյանը։

Իրանագետը նկատում է՝ Վելայաթիի խոսքում «ամերիկյան ձևաչափ» արտահայտությունը հստակ ցույց է տալիս՝ այս ամենն իրանցիների համար նշանակում է ոչ միայն տնտեսական ներկայություն, այլ նաև անվտանգային գործիքակազմ, և հենց այդ երկրորդ բաղադրիչն է ավելի շատ անհանգստացնում նրանց։ 

«Այս համատեքստում, կարծում եմ, իրանցիների հետ աշխատանքը պետք է էլ ավելի ակտիվ տանել՝ վստահեցնելու, որ «TRIP» ծրագիրն Իրանի համար ոչ մի վտանգ չի ներկայացնում։ Չնայած, դա չափազանց բարդ օրակարգ է, և ես չեմ կարծում, որ ներկայիս իշխանությունը կարող է այդ օրակարգը սպասարկել»,- նշեց Ոսկանյանը։

Իրանագետի խոսքով՝ Իրանի անհանգստությունները կուտակվելով կարող են հանգեցնել լուրջ խնդիրների, իսկ ՀՀ-ի համար Իրանի հետ հարաբերությունները ոչ միայն տնտեսական ու քաղաքական առումով կարևորություն ունեն, այլ նաև՝ անվտանգային։

«Վելայաթի խոսքում շեշտվում է այդ հանգամանքը, որ իրանցիներն իրենց հստակ դիրքորոշումներում թույլ չեն տվել, որ այդ «Զանգեզուրի միջանցք» գաղափարը կյանքի կոչվի։ Հետևաբար, այս համատեքստում Իրանի հետ հարաբերությունները ցանկացած պարագայում պետք է լինեն ամենաբարձր մակարդակի վրա։ Եվ փոխըմբռնման գործընթացը պետք է կառավարել այնպես, որ մեր բարեկամ ու ռազմավարական առումով մեզ համար չափազանց կարևոր երկրի որոշում կայացնողների մոտ որևէ հարցական չմնա Հայաստանի դիրքորոշումների վերաբերյալ»,- մանրամասնեց Վարդան Ոսկանյանը։

Իսկ թե ինչ խնդիրներ կարող է առաջացնել Իրանը մեր երկրի համար, իրանագետը դժվարանում է ասել։ Նրա խոսքով, սակայն, հենց միայն այն հանգամանքը, որ Հայաստանն իրականացնում է «Հյուսիս-հարավ» ծրագիրը, և այն անմիջականորեն կապված է Իրանի հետ, արդեն իսկ բավական է։ 

«Բազմաթիվ այլ խնդիրներ էլ կան՝ տնտեսական հարցերից մինչև անվտանգային խնդիրներ»,- ամփոփեց խոսքը Վարդան Ոսկանյանը։

Նարե Գնունի