Ալիևի վերջնագիրը 

Տարեվերջին և ընթացիկ տարվա առաջին օրերին Հայաստանի իշխանության առաջին դեմքերը շարունակ պնդում էին, թե երբեք այսքան մոտ չենք եղել խաղաղության պայմանագրի ստորագրմանը:

Այս պաթոսային լավատեսության միֆը պայթեց վերջին օրերին ու հանրային տրամադրությունները հնարավոր ոչ բարենպաստ զարգացումներին առաջինը սկսեցին նախապատրաստել Երևանում:

Նախ, Հանրային հեռուստատեսությանը հարցազրույց տվեց ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը, ով բառացիորեն հայտարարեց. «Հունվարի 4-ին հայկական կողմը պատասխանել է ադրբեջանական կողմի առաջարկներին։ Դրական դինամիկա կա, սակայն կան հարցեր, որոնց շուրջ բանավոր բանակցությունների ընթացքում համաձայնության էինք եկել, սակայն խաղաղության պայմանագրի տեքստում որոշակի հետընթացներ ենք տեսել։ Հունվարի վերջին համաձայնություն կա, որպեսզի դելիմիտացիայի հանձնաժողովները հանդիպեն»:

Գրեթե նույն միտքը երեկ կրկնեց Հայաստանի ԱԳ նախարարը՝ Հունաստանի իր գործընկերոջ հետ անցկացված համատեղ ասուլիսի ժամանակ: «Ադրբեջանական առաջարկների մեջ, որոշ հոդվածներով, տեքստի որոշ մասերով մենք տեսնում ենք որոշակի հետընթաց, բայց որոշակի առաջընթաց՝ մի քանի այլ ուղղությամբ»,- ասել է Միրզոյանը:

«Դրական դինամիկա», «առաջընթաց» արտահայտությունները շաբլոնի տպավորություն են թողնում, որովհետև դրանց տակ փաստացի հենք գոյություն չունի, ավելին՝ ԱԽ քարտուղարի և ԱԳ նախարարի խոսքերի տողակատկից հասկացվում է, որ Բաքուն այդպես էլ չի ստանձնում պարտավորություն՝ կոնկրետ պարամետրերով ճանաչել Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը:

Այն, ինչ խուսափում են ասել մեր իշխանությունները՝ գերադասելով հանրային կարծիքը մանիպուլացնել իրենց արբանյակների միջոցով, բացահայտորեն բարձրաձայնել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը՝ երեկ Բաքվի հեռուստաընկերություններին տված հարցազրույցում:

«Եթե Զանգեզուրի միջանցքը չբացվի, մենք մտադիր չենք բացել Հայաստանի հետ սահմանն այլ վայրում։ Այսինքն՝ դրանից Հայաստանն ավելի շատ վնաս կստանա, քան օգուտ։ Մարդիկ և բեռները Ադրբեջանից Ադրբեջան պետք է անցնեն առանց ստուգումների»,-ասել է Ալիևը:

Նիկոլ Փաշինյանի ողջ քաղաքականությունը՝ սկսած 2022-ի ապրիլից, կառուցված էր մի հակաբարոյական, հակաքաղաքական թեզի վրա, թե հնարավոր է Արցախի զոհաբերմամբ հասնել Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ճանաչմանը, այլ խոսքով՝ Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության 9-րդ կետի չեղարկմանը: Սա էր, այսպես կոչված, «Բրյուսելյան գործընթացի» փիլիսոփայությունը: Սակայն ԵՄ նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդության մասին, թերևս, արդեն կարելի է մոռանալ: Մի կողմից, Ալիևին այդ հարթակը պետք էր՝ Արցախի կլանումն իրականացնելու համար, որից հետո նա կորցրեց իր մոտիվացիան ԵՄ միջնորդության հարցում, մյուս կողմից՝ Միշելն առաջիկա ամիսներին հեռանում է պաշտոնից, ամենայն հավանականությամբ՝ իր հետ տանելով իր քեյսի այն հատվածը, որը տեսականորեն ձեռնտու էր Հայաստանի համար:

«Չոր հաշվով» Արցախը հանձնվեց, իսկ «Զանգեզուրի միջանցքի» թեման մնաց օրակարգում՝ շատ ավելի վտանգավոր շեշտադրումներով ու կարգավորվումներով, քան նախատեսված էր Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության տեքստում:

«Խաղաղության պայմանագրում մեզ երաշխավորներ պետք չեն։ Սա կլինի երկու ինքնիշխան պետությունների կողմից ստորագրված պայմանագիր։ Եթե ինչ-որ մեկն ուզում է օգնել, մենք դեմ չենք, բայց այդ օգնությունը չպետք է պարտադրող լինի»,- երեկ ասել է Ալիևը, թերևս, առիթավորվելով այն հանգամանքից, որ Հայաստանի իշխանությունները դեռ անցյալ տարեվերջին իրենք էին նահանջել միջազգային երաշխավորների ու երաշխիքների, իրենց իսկ սահմանած, «կարմիր գծերից»:

Ավելին, Ալիևը պնդում է, թե «...Ադրբեջանի և Հայաստանի սահմանազատման հանձնաժողովի հաջորդ նիստը նախատեսված է այս ամիս, կլինի մեկ թեմա՝ Ղազախ-Թովուզ հատվածում սահմանի սահմանազատումը»: Ասել է թե՝ քննարկվելու է անկլավների թեման: «Ադրբեջանական գյուղերի հարցը մշտապես օրակարգում է։ Ես այդ հարցը ոտքի վրա քննարկել եմ Նիկոլ Փաշինյանի հետ նաև Սանկտ Պետերբուրգում»,- ասել է Ալիևը:

Ավելորդ է ասել, որ Ադրբեջանի նախագահը կտրականապես մերժել է զորքերի հայելային հետքաշման առաջարկությունը՝ ձգտելով «օրինականացնել» 2021-22թթ-ին տեղի ունեցած Հայաստանի տարածքների օկուպացիան:

Արմեն Գրիգորյանը Պետրոս Ղազարյանին տված հարցազրույցում ասում էր. «Կասկած չունեմ, որ խաղաղության պայմանագիրն ամբողջովին համապատասխանելու է Հայաստանի շահերին։ Չի կարող ՀՀ շահերին հակասող փաստաթուղթ լինել, և մենք այն ստորագրենք։ Բանակցությունների սեղանին այն ինչ կա և այն, ինչ Հայաստանն առաջարկում է, ՀՀ համար ստեղծվում է անվտանգության երաշխիքներ»:

Ո՞րն է Հայաստանի շահը, ի՞նչ ասել է անվտանգության երաշխիքներ: Բավական է ստել՝ իշխանության ամենաբարձր մակարդակով:

Ալիևը կետ առ կետ բացահայտել է քննարկվող փաստաթղթի բովանդակությունը, որն, ըստ էության, անվերապահ կապիտուլյացիայի «ճանապարհային քարտեզ» է:

Հայաստանին լավ լուծում չի սպասվում, հրաշքներ չեն լինելու, մենք պետք է կարողանանք ընտրել նվազագույն ռիսկեր պարունակող փաստաթուղթը, այսինքն՝ հարկադրված ենք ընտրություն կատարել վատի և վատթարագույնի միջև: Բայց ամենաանբարենպաստ վիճակից կարող են խույս տալ միայն մի պարագայում՝ երկիրը ֆիասկոյի առաջ կանգնեցրած Փաշինյանը պետք է հեռանա:

Վահրամ Բագրատյան