Համաշխարհային էներգետիկան բեկումնային փուլում է։ Համաշխարհային տնտեսության՝ կորոնավիրուսի համավարակի եւ Ուկրաինայում պատերազմի առաջացրած աննախադեպ ցնցումները երկրներին ստիպել են վերանայել իրենց էներգետիկ քաղաքականությունը եւ էներգետիկ անվտանգության ռազմավարությունը՝ պատուհան բացելով մաքուր էներգիային անցնելու համար, գրել է Oilprice-ը։

Միջազգային էներգետիկ գործակալությունը (ՄԷԳ) առաջին անգամ հրապարակել է կանխատեսում, որի համաձայն՝ վառելիքի բոլոր հանածո տեսակները կամ կմնան նախկին մակարդակին, կամ կկրճատվեն մոտ ապագայում։ Իրականում ՄԷԳ-ը կանխատեսում է, որ հանածո վառելիքի համաշխարհային պահանջարկը կարող է հասնել բարձրակետին այս տասնամյակի ընթացքում, ինչը հսկա առաջընթաց քայլ է՝ ավելի վաղ արված կանխատեսումների համեմատ։ Բայց բոլորը չէ, որ համաձայն են այս կանխատեսմանը։ ՕՊԵԿ-ը հավաստիացնում է, որ, ընդհակառակը, նավթարդյունահանման բարձրակետը տեղի կունենա ավելի ուշ, քան սպասվում է, քանի որ աշխարհը էներգետիկ անվտանգությունը բարձր է դասում կլիմայական պարտավորություններից։

Այս անորոշությունը նոր նորմ է թվում, քանի որ անգամ ամենափորձառու ֆինանսական եւ տնտեսական ինստիտուտներն օգնության կարիք ունեն, որպեսզի որոշեն, թե որտեղից է փչում քամին։ Ընթացիկ տնտեսությունը, որը ցնցումների է մատնվել «երեք գործոնի»՝ Covid-19-ի, կլիմայի փոփոխության եւ հակամարտությունների պատճառով, ամեն տեսակ խոստումներ եւ հակասական ցուցիչներ է «ներկայացնում», ինչը կանխատեսման գործընթացը դարձնում է խիստ աղոտ։ Մենք գիտենք, որ գտնվում ենք ճամփաբաժանում, բայց դժվար է հասկանալ, թե որ ճանապարհով գնանք, երբ այնքան էլ չենք տեսնում, թե ուր են տանում այդ ճանապարհները։

Համաշխարհային տնտեսական ֆորումը, նկատի ունենալով այս դժվարությունները, հավաստիացնում է, որ էներգետիկ ճյուղի ապագան բնութագրվելու է ութ կարեւոր գործոններով. 1. պիլոտային մշակում, 2. էներգետիկ անվտանգության նոր մարտահրավերներ, 3. էներգաարդյունավետության բարձրացման միջոցների անբավարարություն, 4. ածխաջրածնազերծման բարձր ծախսեր, 5. պետական ներդրումներ եւ գնաճ, 6. էներգակիրների գների մեծ վոլատիլություն, 7. անբավարար էներգամատակարարում, 8. էներգիայի անբավարար հասանելիություն զարգացող երկրներում։

Այս նոր ութ «իրողությունները» կարեւոր նշանակություն են ունենալու նոր ռազմավարություններում՝ մասնավոր եւ պետական հատվածներում, որպեսզի «մշակվեն նոր ռազմավարություններ կարեւոր էներգետիկ նպատակներին հասնելու համար»։

Աշխարհաքաղաքականությունը զգալիորեն կփոխվի, երբ մատակարարումների շղթան հանածո վառելիքից անցում կատարի նոսրահող հանքանյութերին, որոնք անհրաժեշտ են  էներգիայի վերականգնվող աղբյուրների ենթակառուցվածքի եւ էլեկտրամեքենաների կուտակիչների համար։ Չինաստանը վերահսկում է այդ օգտակար հանածոների մեծ մասը, ինչը էներգետիկ անվտանգության նոր սպառնալիքներ կստեղծի։ Մրցակցության ուժեղացումն այդ ռեսուրսների համար կարող է զգալիորեն բարձրացնել դրանց գները, որը կհանգեցնի այն բանին, ինչը կոչվում է «կանաչ գնաճ»։

Դեկարբոնացումը թանկ կարժենա, եւ պետական ներդրումները անհրաժեշտ կլինեն, ինչպես եւ կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի ֆինանսավորման հիմնական սխեմաները, զարգացող երկրների համար։ Առայժմ ծախսերը շատ ավելի ցածր են, քան պետք է լինեն, որպեսզի ապահովվի էներգիայի բավականաչափ քանակություն ապագայում։ «Էներգետիկ անվտանգության կարեւորությունը եւ մատակարարումների շղթայի ամրապնդման անհրաժեշտությունը կպահանջեն էներգետիկայում ներդրումների այնպիսի մակարդակ, որը չի եղել 2007-ից»,- նշել են Համաշխարհային տնտեսական ֆորումում։ Նոր տեխնոլոգիաները նույնպես տուժում են 22 տրլն դոլարի դեֆիցտից՝ ընթացիկ ծախսերի եւ 2030թ. պահանջմունքների միջեւ։

Այս դեֆիցիտը հավանաբար կհանգեցնի անբավարար էներգամատակարարման (հատկապես Գլոբալ հարավում) եւ էներգիայի գների վոլատիլության, քանի որ էներգիայի պահանջարկը կշարունակի աճել այն դեպքում, երբ մենք միաժամանակ հրաժարվենք վառելիքի հանածո տեսակներից։ Պահանջարկի եւ առաջարկի տարբերությունը նվազագույնի հասցնելու համար էներգաարդյունավետության ստանդարտները պետք է ունենան կարեւոր նշանակություն, բայց, փորձագետների կարծիքով, հազիվ թե դրանք օգտագործվեն լիարժեք։

Ուստի քաղաքականությունն ապագայում կարեւոր նշանակություն է ունենալու, որպեսզի օգնի կառավարել այս բոլոր գործոնները, աշխարհին տեղյակ պահել եւ պատասխանատվություն կրել դեկարբոնացման իրենց պարտավորությունները կատարելիս։ Ակնհայտ է, որ սա հեշտ չի լինելու, իսկ դժվարությունները, անկայունությունը եւ մաքուր էներգետիկայի անցման արժեքը տնտեսությանը կմղեն հետ՝ դեպի հանածո վառելիք, եթե բավականաչափ քաղաքական միջոցներ եւ իրավակիրառ գործիքներ չընդունվեն։ Սա ածխաջրածնազերծման դժվար ճանապարհ է, բայց այլընտրանքի համեմատ՝ սա լավագույն ամենավատ ընտրությունն է երկարաժամկետ հեռանկարում։

NEWS.am