Սա ոչ թե  հումանիտար, այլ ազգային, պետական աղետ է. լուծումն այլևս դիվանագիտականը չէ, զինական է. Բագրատ Սրբազան

Ես կարծում եմ, որ այսօր լուծման միակ ճանապարհը, հաշվի առնելով նաև աշխարհաքաղաքական զարգացւոմները, այլևս դիվանագիտականը չէ, զինականն է. մենք պետք է որոշում կայացնենք մեզ համար, անկախ նրանից, թե այսօր մեր պետության ղեկին կանգնածը ինչ է դավանում: Զինական է որոշումը, լուծումը, ուրիշ ճանապարհ չկա, և սա, կարծես, պարտադրվում է նաև թշնամու կողմից, թշնամին տանում է դրան: Այս մասին MediaHub-ի հետ հարցազրույցում ասաց Տավուշի թեմի առաջնորդ.Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանը:

-Սրբազան, վերջին շրջանում ամենից շատ հնչող հարցն է՝ ի՞նչ անել, ո՞րն է հանգուցալուծումը: Հումանիտար աղետ է՝ սնունդ չկա, ծանր հիվանդ երեխաներին չեն կարողանում տեղափոխել ՀՀ , դեղորայք չկա, հույս չկա… Դուք ինչպե՞ս եք տեսնում հանգուցալուծումը:

-Նախ, գնահատականը պետք է ճիշտ տանք, որովհետև սա ոչ թե  հումանիտար աղետ է, այլ ազգային, պետական ինքնության աղետ է և առանձին դեպքերով պայմանավորված կամ սննդի պակասով պայմանավորված չի, որ պետք է լուծում տանք: Սա մեր ազգի կալանավորման, պատանդառության, գերության, նվաստացման, ստորացման պատմություն է, մենք դրա մեջ ենք գտնվում: Կարեկցանք առաջացնելը խնդրի լուծում չէ: Մենք գտնվում ենք ազգային, պետական աղետի, ողբերգության մեջ:
Առաջին իսկ օրվանից Մայր Աթոռը ձեռնարկել է՝ Վեհափառի գլխավորությամբ, հարյուրավոր տոննաներով առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ Արցախ ուղարկելու գործընթաց, բայց դա լուծում չի: Այս ամենը մի նպատակ ունի՝ ստիպել մեր քույրերին ու եղբայրներին, մեր սիրելի արցախցիներին կամավոր հանձնվել  Ադրբեջանին և առանձին դրվագներն ուղղակի ավելի են խորացնում իրավիճակը: Ի վերջո, մայրը, որի երեխայի կյանքը փրկելու խնդիր կա, պատրաստ է ամեն ինչի, և դա բնական մարդկային զգացում է:
Երկրորդ. Եկեղեցին առաջին իսկ օրվանից համախմբման, լավագույն ուժերը ներդնելու նախաձեռնությամբ, կոչով, հորդորով է հանդես եկել և մնում է այդ դիրքում, որ լուծումն այսօր մեր լավագույն ուժերը՝ դրսից, ներսից ներդնելն է: Ես կարծում եմ, որ այսօր լուծման միակ ճանապարհը, հաշվի առնելով նաև աշխարհաքաղաքական այս իրավիճակը, այլևս դիվանագիտականը չի, զինական է. մենք պետք է որոշում կայացնենք մեզ համար, անկախ նրանից, թե այսօր մեր պետության ղեկին կանգնածը ինչ է դավանում: Զինական է որոշումը, լուծում, ուրիշ ճանապարհ չկա, և սա, կարծես, պարտադրվում է նաև թշնամու կողմից, թշնամին տանում է դրան: Այո, այս պահին մենք փորձում ենք ինչ-որ եղանակներ գտնել, հեռացնել դա, հստակ տեղեկատվություն չունենալով նաև, թե մեր զինական ուժն ինչ աստիճանի վրա է գտնվում: Այդուհանդերձ, բախվելու ենք դրան:

-Դրան նպաստում են նաև վերջին զարգացումները Ռուսաստանում:

-Այո, նաև դա:

-Հաշվի առնելով դա, արդյոք ՌԴ կարո՞ղ է լինել արցախցիների ու Արցախի անվտանգության երաշխիքը:

-Նա երբեք չի եղել ու չի էլ կարող լինել Արցախի անվտանգության երաշխավորը: Մեր սխալը արմատական իմաստով հենց դա է. մեր ամբողջը հույսը, մեր ապրումները, գործողությունները պայմանավորում ենք օտարով՝ ռուսներով, եվրոդիտորդներով, ամերիկացիներով ու հանկարծ տեսնում ենք, որ բոլոր դրանք, թեկուզ մեզ հռչակում են բարեկամ, հանկարծ հակառակ հայտարարությունների մեջ են գտնվում: Ռուս խաղաղապահները չեն շարժվում, ամերիկացիներն ասում են համակերպվեք, ինտեգրվեք… լավ, ինչքա՞ն կարող ենք ուրիշներին ասել եկեք մեր փոխարեն գործ արեք: Եվ առաջին պայմանը այս իշխանությունների գնալն է, վերստին եմ կրկնում՝ սա թշնամության մասին չի, իրավիճակի գնահատում է, պետությունը ինչ-որ մեկի սեփականությունը չի, պետությունը ճակատագիր է, ժառանգություն է, ապագա է, կենսագրություն է…

-Ադրբեջանը հասավ նրան, որ Արցախից դուրս բերվեցին զինված ուժերը: Եթե Ադրբեջանն այսօր օգտվի իրավիճակից ու փորձի ավարտին հասցնել իր ծրագիրը, ի՞նչ է լինելու: Հայաստանի իշխանությունը բաց տեքստով հայտարարեց, որ Արցախը Ադրբեջանի կազմում է տեսնում, այսինքն ՀՀ-ից օգնություն սպասելը նման հեռանկարի պարագայում պետք չէ: Նստելու ենք նայենք ուղղակի՞:

-Բարդ է ասել, թե ինչ է լինելու, բայց բոլոր ուժերը պետք է մոբիլիզացվեն, որպեսզի ցավոք սրտի վերադառնանք 80-ականների վերջ- 90-ականների սկիզբ: Այն ժամանակ էլ, պետականությունը դեռ չձևավորված, նույն իրավիճակն էր. նույն ռուսն էր այնտեղ, նույն “Կոլցո” օպերացիա էր, փակված ճանապարհներ, Սովետական Հայաստան էր դեռ, ոչ մի ձևով չէին կարողանում, բայց ովքե՞ր էինք՝ Թաթուլ Կրպեյան էր, Սիմոն Աչիգյոզյան էր, մեր մյուս բոլոր տղաներն էին: Այդ մարդիկ էին խմբավորված, կազմավորված, և հիմա, կարծես, վերադարձել ենք նույն կետին:

-Բայց Ադրբեջանն այն ժամանակ ու այսօր, ինչպես և Հայաստանը այլ են: Տեսեք՝ ինչ դաշնակիցներ ունի, մեր դարավոր թշնամին:

-Նույն համադրության մեջ են, եթե համեմատենք:

-Բա ռազմական առումով:

-Նույնն է. այն ժամանակ անօդաչու չկար, տանկ կար, ԲՏՌ կար, մենք էլ որսորդական հրացան ունեինք: Մի նայեք այսօրվա զինատեսակները, գնահատեք ամեն ժամանակը իր  ունեցածով: Այն ժամանակ  մի Ալազան հրթիռ էինք արձակում, երկին ու երկիր խառնում էինք իրար, կամ հակակարկտայինները, որոնք ավելի շատ ձայն էին հանում, քան ինչ-որ հարց լուծում, մինչդեռ թուրքերը ահռելի արսենալ ունեին, գումարած դրան “Կոլցո” օպերացիան, սովետական բանակի ներգրավումը: Նույն իրավիճակի առջև ենք, և սա է կարևորը: Մեզ համար արմատական գաղափարների բացակայությունն է, որ մեզ ճնշում է, մեր կայացնելիք որոշումները և նպատակի սահմանումը. սա է խնդիրը: 
Մենք բոլորս արդյոք որոշում կայացրե՞լ ենք, որ սա մեր հայրենիքն է, մենք այստեղ ենք ապրելու անկախ նրանից, թե ինչ է տեղի ունենում: Այդ որոշումը կայացրե՞լ է մեր ազգը: Այդ որոշումը պետք է լինի, որ սա իմն է, վերջ, սրա համար ես ինչ պետք է՝ զոհելու եմ:  Խնդիրն այդտեղ է, ոչ թե ասենք՝ դե լավ պատերազմ, խաղաղություն. չի լինում այդպես: Մեզանում բացակայում է նաև անհամության գաղափարը, բայց ես հավատում եմ, որ ամեն հայ մարդ հավատա անմահությանը, սխրանքներ կգործի կյանքում, չի դավաճանի, չի ասի՝ լավ դե, եկեք հանձնվենք:

-Ուղղակի վերջին տարիների մեր մեջքը շատ են կոտրել…

-Իսկ ե՞րբ է մեր մեջքը ուղիղ եղել: Տեսեք, մեր հսկա մարմինը ի՞նչն է պահում, ընդամենը մի քանի ող, այսինքն մեջքն ուղղելու դրույթը կամ գաղափարը փոքրն է հաղթելու, փոքրի վրա է հիմնված, փոքրն է առաջնորդելու, տանելու դեպի հաղթանակ: 

-Հասարակությունը շատ հիասթափված, ապատիկ վիճակում է և հարցս՝ ժամանակ արդյոք ունենք, հենց դրանով է պայմանավորված, որ դեռ ունենք խնդիր հասարակությանն արթնացնելու:

-Այո, բայց նախ, պետք է մեր բառապաշարից հանենք ապատիկ, անտարբեր, հիասթափված… պետք չի փնտրենք այդ մարդկանց, մենք պետք է փնտրենք ոչ ապատիկներին, ոչ հիասթափվածներին: Մենք՝ ոչ անտարբերներս, շատ ենք խոսում անտարբերների մասին և կարծես ինքներս մեզ համոզենք՝ դե անտարբեր են: Եղաբյր, քանի՞ հոգի ենք, որ անտարբեր չենք, տա՞ս հոգի ենք, ամենքիդ կողքը մի քանիսը կա՞ ոչ անտարբեր: Այ սրա մասին պետք է անընդհատ խոսենք: Այլապես դա ինքնախաբեություն է, ոչինչ չանելու արդարացում: Ես միշտ խնդրում եմ չխոսել անտարբեր, ապատիկ հասարակության մասին, պետք է մոռանալ դա, պետք է գնալ, նստել նրանց կողքին, հասկանալ, թե ինչ են ուզում, ինչու է այդպես:

-Սրբազան, Ձեր քարոզներին մշտապես մասնակցում են նույն մարդիկ, ինքներդ չե՞ք անհանգստանում, ինչու են միշտ նույն մարդիկ ու ինչու են նրանք քիչ: Դա նման է հանրահավաքներին, որոնց մասնակցում են գրեթե նույն մարդիկ, այսինքն անհնար է չխոսել անտարբերությունից:

-Երբ մեր սիրելի ընդդիմադիրները այցելում են Տավուշ, խմբերով, շատ է դա եղել, ու միշտ այդ անտարբերի հարցը բարձրաձայնվում է: Վերջին անգամ հարցրեցի՝ քանի՞ հոգի եք հանդիպել Իջևանում: Ասացին՝ մի 60 հոգի: Հարցրեցի՝ գիտե՞ք, թե քանի ընտրող ունեք Տավուշում, պատասխան՝ ոչ: Թղթերս դարակից բերել եմ, գյուղ-գյուղ ցույց տվել՝ մոտավորապես տաս հազար մարդ է ընդդիմությանը ձայն տվել Տավուշում: Հարցնում եմ՝ ընտրությունից հետո, երբ ձախողում եղավ, ինչո՞ւ չեկաք այդ մարդկանց հանդիպելու, շնորհակալություն հայտնելու, ոչ մի բան չարեցիք, իսկ հիմա նստել ասում եք՝ 60 հոգի: Կամ՝ ինչո՞ւ դադար տվեցիք ընտրություններից հետո, ընտրությունը վե՞րջն էր: Ոչ, սկիզբն էր: Եվ ես հավատում եմ, որ եթե ամենից շատ ձայն հավաքած Ռոբերտ Քոչարյանն ու իր թիմը ընտրություններից հետո, անկախ այդ արդյունքից, գային Տավուշ, գնային գյուղեր, գնային մյուս մարզեր, հրապարակային հանդիպումներ ունենային, ապա այսօր պատկերը նույնը չէր լինի: Դու զինվորիդ ձեռքից զենքն ես վերցնում, փամփուշտը վերջացել է, սպասում է, որ փամփուշտ մատակարարես, բայց դու ձեռքից վերցնում ես, ասում ես՝ լավ, հիմա հրացանի կոթով յոլլա գնա: Սա է խնդիրը եղել ու խնդիրը հենց դա է:

Լիա Խոջոյան